Trạng Quỳnh dạy học

[BaBop]

Trạng Quỳnh dạy học

Trạng Quỳnh bỏ nhà quan Bảng ra về, đi đến nửa đường thì gặp một anh thợ cày, xem bộ mặt mũi cũng sáng sủa liền lân la gạ chuyện.



- Anh đã có vợ chưa? Trông anh mặt mũi khôi ngô đến thế, sao không đi học?
Anh thợ cày trả lời:
- Thưa ông tôi chưa có vợ con gì cả, trước cũng theo đòi bút nghiên, hòng kiếm dăm ba chữ, nhưng dốt quá, nên phải đi cày.
- Thế bây giờ anh có muốn học hành, đỗ đạt rồi lấy gái quan Bảng không?
- Cảm ơn ông có lòng thương, tôi chỉ mong kiếm dăm ba chữ để xem văn tự, giấy má mà cũng không đọc được, dám nói gì đến đỗ đạt. Còn việc lấy con quan Bảng thì đến ông Trạng Quỳnh còn chưa chắc huống chi tôi.
Quỳnh dỗ dành:
- Anh đừng ngại, quan Bảng trước thấy Quỳnh hay chữ, có ý nhắm chọn Quỳnh làm rể, nhưng sau khi thấy Quỳnh hữu tại vô hạnh, nên thôi không gả nữa. Quan chỉ muốn kén một anh chàng rể nết na, phải chăng thôi, còn văn chương chữ nghĩa thì cứ tàm tạm là được. Tôi trông anh cũng khôi ngô tuấn tú, nếu chịu khó học ta sẽ dạy cho, dốt mấy học mãi cũng phải khá. Ta với quan Bảng vừa là tình thầy trò, lại có tình bà con, nếu anh thuận thì rồi dần dà ta sẽ làm mối cô Điềm cho.
Anh thợ cày nghe Quỳnh nói bùi tai, mừng lắm, rước Quỳnh về nhà, thiết đãi cơm rượu tử tế và để Quỳnh ở lại dạy mình học.
Quỳnh bảo anh thợ cày dọn một cái buồng học ở nơi thật kín đáo, cấm tiệt không cho ai vào và không cho ai biết có Quỳnh ở đấy. Ngày ngày Quỳnh dạy anh kia nghêu ngao vài chữ, nhưng về cách đi đứng, ăn nói và chữ viết thì dạy rất cẩn thận. Lại bảo anh thợ cày sắm hai cái hòm sơn son, án thư ống bút và dăm ba bộ sách cổ, bày ra ngoài cho có vẻ.
Được ít lâu, Quỳnh bảo anh thợ cày xin vào tập văn ở trường quan Bảng. Cứ đến kỳ văn thì anh thợ cày chỉ việc chép lại. Nhờ thế kỳ nào bài của anh thợ cày cũng được đem bình.
Quỳnh lại lập mẹo bảo anh thợ cày tìm một bạn học hơi thông thông, đưa về nhà làm bạn học, nhưng vẫn giấu không cho biết có Quỳnh ở đấy.
Đến kỳ văn sau, Quỳnh làm hộ cả hai người, rồi cho anh thợ cày chép lại cả. Quan Bảng chấm văn thấy bài anh bạn kia xưa nay văn lý tầm thường, mà nay lại có nhiều câu trác lạc. Đem so sánh thì thấy giống hệt nét chữ của anh thợ cày, quan Bảng cho gọi anh kia ra hỏi, thì trước anh ta còn chối, sau ohải thú nhận là đã nhờ anh thợ cày làm hộ.
Từ đó, quan Bảng yên chí anh thợ cày là người hay chữ, kể về tài thì cũng xấp xỉ bẳng Quỳnh, còn về hạnh thì ăn đứt Quỳnh, nên đem lòng yêu mến.
Bỗng bẵng đi vài tuần, anh thợ cày không đến trường tậo văn nữa. Sau đó lại nghe tin đồn là anh ta nghỉ học để đi dạm vợ. Quan Bảng nghe tin ấy, vội vàng bắn tin gả con gái cho.
Quỳnh biết quan Bảng đã mắc mưu, liền bảo bố mẹ anh thợ cày đem lễ đến hỏi. Quả nhiên cả quan Bảng và Thị Điểm đều bằng lòng.
Quỳnh xui anh thợ cày xin cưới ngay, kẻo để lâu sợ vỡ chuyện.
Sắp đến ngày cưới, Quỳnh bảo anh thợ cày đem quốc cưa thành từng đoạn, đem bỏ vào hòm sơn son khóa lại. Xong rồi Quỳnh cắp nón ra đi. Trước khi đi Quỳnh dặn học trò: “Ta có việc cần, phải đi xa độ vài tháng, nên không dự đám cưới anh được. Song ta có vài điều căn dặn phải nhớ đấy chớ quên: Khi cưới vợ về thì phải lập mặt nghiêm, nếu nàng có dở văn chương ra thì tìm cách gạt phắt đi, nếu không lòi cái đuôi “dốt” ra thì khốn!
Anh thợ cày vâng dạ.
Thị Điểm từ ngày về nhà chồng, thấy chồng nghiêm quá nên cũng không dám đả động gì đến việc văn chương thơ phú lục. Nhưng cô ta rất lấy làm lạ là ngày nào chồng cũng chỉ xem đi xem lại có một cuốn cổ văn, còn ngoại giả không thấy cuốn sách nào khác nữa,, nên trong lòng cũng sinh nghi. Lại đôi ba lần, Thị Điểm làm thơ cho chồng họa, nhưng chồng chỉ liếc mắt qua rồi lờ đi.
Một hôm, nhân chồng đi vắng. Thị Điểm mới cạy đôi hòm son ra xem thì chỉ thấy cày cuốc cưa vụn từng khúc trong đó. Ngay lúc ấy chồng về, Thị Điểm tra hỏi nguyên do, anh ta đành phải thú thực đầu đuôi.
Thị Điểm lúc đó mới ngả ngửa người ra, biết là mắc mưu Quỳnh, nhưng trót tay đã nhúng chàm, đành phải đóng cửa dạy chồng học. Rồi một hôm tự nhiên thấy Quỳnh xuất hiện, vừa cười vừa hỏi Thị Điềm:
- Đã biết tay Trạng Quỳnh chưa? Còn nhớ câu “…long vẫn hoàn long” nữa không?
Thị Điểm đành xin lỗi, còn anh thợ cày từ đó mới biết thầy của mình đích thị là Trạng Quỳnh.

st

_________________
Ba Bớp

[BaBop]

Khổ thân cái cột ...

MIỆNG KẺ SANG

Bấy giờ Quỳnh đã hơi lớn, đang độ thiếu niên. Trên đường từ phủ về khát quá, Quỳnh vào một quán nước bên đường. Trong quán có một viên quan, dáng oai vệ, đang ngồi nhai trầu bỏm bẻm. Cạnh đó, có một lính vệ đứng hầu. Quan nhai xong, hách dịch vứt miếng bã trầu ra đất.

Quỳnh đang ngồi uống nước, thấy ngứa mắt liền bước lại cúi nhặt lên, ngắm nghía như muốn tìm kiếm cái gì, rồi đút vào túi.

Quan thấy lạ, hỏi:

- Mày là ai? Làm gì vậy?

Quỳnh làm bộ khúm núm đáp:

- Bẩm, con là học trò nghèo, lâu nay thường nghe người ta nói "Miệng nhà quan có gang có thép" muốn nhặt lên đem về coi thử có đúng thế không?

Biết mình bị xỏ, lại không biết tên học trò xấc xược này là Quỳnh, quan liền bảo:

- Đã xưng là học trò thì người phải đối ngay câu tục ngữ mà người vừa nói đó đi, hay thì ta thưởng, dở sẽ đánh đòn. Mà nhớ là tục ngữ phải đối bằng tục ngữ, nghe chưa!

Quỳnh giả bộ rụt rè, thưa thưa bẩm bẩm:

- Con sợ mang tiếng xấc xược... Không dám đối.

Tưởng anh chàng học trò đang bí, quan bảo:

- Ta cho người cứ nói, còn đối không được thì nằm xuống để ta đánh đòn.

- Nếu thế thì con xin đối ạ.

- Được. Đối ngay đi, ta nghe thử!

Quỳnh thong thả đọc vế đối:

- "Đồ nhà khó vừa nhọ vừa thâm."

Nghe xong, mặt quan xám lại như tro bếp. Câu đối lại đúng là câu tục ngữ, không thể bắt bẻ vào đâu được.

Biết ngồi lâu không tiện, quan giục lính hầu ra đi, quên bẵng lời hứa thưởng tiền cho anh học trò nghèo.

Chẳng bao lâu, chuyện ấy lan ra khắp vùng, tên quan kia thì xấu hổ vì làm miệng cười cho thiên hạ còn tiếng tăm của Quỳnh thì nổi như cồn.

_________________
Ba Bớp

[BaBop]

Rất thâm thúy !

Nhớ hiểu theo nghĩa y [y dài] = thâm thúy : sâu sắc và có ý nghĩa

Lỡ tay viết lộn là i [i ngắn] = thâm thúi : thâm + thúi [vừa thâm vừa thúi thì nguy]

_________________
Ba Bớp

[ThieuNu]